систа
111ДЗЫХМÆ КЪÆБÆР НÆ ИСЫН — Ницы хæрын. Цалдæр боны хуыссæджы хъæстæ нæ фæцис, йæ дзыхмæ къæбæр нæ систа. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) …
112ДЗЫХЫ РАДАВИНАГ НÆ УЫН — Зондджын, аргъуыцы аккаг уын, æфхæринаг нæ уын. Азтæ цыдысты, фæлæ Хастыхъоты сидзæргæс Госсох Дзæрæхмæты чындзæхсæвы бонмæ йæ саутæ нал систа, ахæм уавæры та фынддæс азы дзыхы радавгæ не сты. (Хъайтыхъты А. Хъысмæт.) …
113ДЫУУÆРДÆМ ЦОППАЙ СИСЫН — тж. ДЫУУÆРДÆМ ЦОППАЙ КÆНЫН Æдзух иу ранæй иннæ ранмæ цæуын, дзæгъæлы хъеллау кæнын, дыууæрдæм рацу бацу кæнын. Иудзæвгар фæбадт афтæ... Стæй сыстад æмæ та ногæй уаты къуымты дыууæрдæм цоппай систа. (Гаглойты В. Гæлæбу.) …
114КЪУХ ХИМÆ СИСЫН — Хи марын. Дзырдтой: дзыппы дарæн хæцæнгарзæй фехста йæхи. Дзырдтой: фæстаг рæстæг нозтыл фæци æмæ йæ къух йæхимæ систа. (МД. 1989, 9.) …
115МАСТЫЛ ЦÆХХ КÆНЫН — тж. МАСТЫЛ ЦÆХХ ЗÆРЫН Мæстджыны ахастытæ карздæр кæнын; мидæвзарæнтæ, мидхъуырдухæнтæ, æнкъарæнтæ дывæр кæнын; мæстджыны мæсты кæнын. Подливать масла в огонь. – Уæлæ рынчын лæгæн йæ мастыл цæхх ныккодтой ноджы æмæ абон дæр йæ уат нæма систа.… …
116ТУДЖЫ АРГЪ — Тынг зынаргъ. Цена крови. Мыхъхъытæ дын систа сæгъ... Туджы аргъ мæ тинтычъи, царв, æхсырыл дæн рæдау. (Ф. 1960, 2.) Зæхх кæм уыди... не ххæссыди адæмыл æмæ йын туджы аргъ кодтой. (Беджызаты Ч. Мæсгуытæ дзурынц.) …
117ТÆРИГЪÆДТÆ ХЪАРЫН — Зындзинæдтæ, мæгуырдзинæдтæ искæй хай кæнын фæндын. О, Хуыцæутты хуыцау. Уæдæ кæд искуы æххуыс кодтай мæгуыр куывдæн... Уæд та, кæд Уырысы мадæлтæ дæр афтæ кæуынц, хъарæм дæм нæ дыууæты тæригъæд дæр. (Брытъиаты Е, Хазби.) Текъа æрбадт, ... йæ… …
118УАТ НÆ ИСЫН — тж. УАТ НАЛ ИСЫН Æдзух рынчын уæвын, хуысгæ кæнын. – Уæлæ рынчын лæгæн йæ мастыл цæхх ныккодтой ноджы æмæ абон дæр йæ уат нæма систа. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) …
119УД КЪАХЫ БЫН СМИДÆГ УЫН — Фæтæрсын. Душа уходит в пятки. Майрæм æрмæст иуцъусдуг аздæхта йæ цæстæнгас фæндагæй, фæлæ йæм ног йæ цæстытæ куы систа, уæд йæ уд йæ къæхты бын смидæг: комкоммæ йæм æрцæуы иу «Волга». (МД. 1984, 4.) …
120УÆЛНЫХТЫ СИСЫН — Искæмæн æнцойад нæ дæттын, искæй уынгæджы кæнын. Хъуыдытæ йæ (Уасойы) сæ уæлныхты систой, стæй йæ хуыссæджы дæлбазыр амбæхстой. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) Корис сæ размæ ралæбурдта (уазджытæн) æмæ... сæ йæ уæлныхты систа. (Букуылты А.… …
